庫曼語
庫曼語 | |
---|---|
母語國家和地區 | 匈牙利王國 |
區域 | 庫曼地區 |
族群 | 庫曼人 |
滅亡 | 1770以斯帖·瓦羅 |
語系 | |
文字 | 拉丁字母 |
語言代碼 | |
ISO 639-3 | qwm |
Glottolog | 無 |
庫曼語是一種由庫曼人和欽察人使用的突厥語族欽察語支語言;其與今日欽察-庫曼語群的許多語言很相似。庫曼語在許多中世紀文獻中保存,如《庫曼語手冊》;以及一些近代手稿,如本篤會修士Johannes ex Grafing的筆記。[1]它曾是中東歐的有着大量文學遺產的書面語。後來成為金帳汗國通用語。[2]
歷史
[編輯]庫曼人是在金帳汗國前分佈在東歐草原、黑海北岸的游牧民族。包括克里米亞韃靼人、卡拉恰伊人、庫梅克人和巴爾卡爾人在內的許多突厥民族都是庫曼人的後裔。今日,使用這些語言的民族屬於欽察-庫曼語支,語言和庫曼語關係密切。
庫曼語在匈牙利王國庫曼尼亞地區於17世紀早期變得瀕危。一般認為最後一名庫曼語母語者是以斯帖·瓦羅,是考爾曹格居民,死於1770年。
庫曼-欽察人曾在哈薩克斯坦、俄羅斯、格魯吉亞、匈牙利、羅馬尼亞(如巴薩拉布王朝)、摩爾多瓦、比薩拉比亞和保加利亞的歷史上有着重要地位。[3]
語例
[編輯]《庫曼語手冊》中一段庫曼欽察突厥語主禱文如下:
Atamız kim köktesiñ. Alğışlı bolsun seniñ atıñ, kelsin seniñ xanlığıñ, bolsun seniñ tilemekiñ – neçik kim kökte, alay [da] yerde. Kündeki ötmegimizni bizge bugün bergil. Dağı yazuqlarımıznı bizge boşatqıl – neçik biz boşatırbız bizge yaman etkenlerge. Dağı yekniñ sınamaqına bizni quurmağıl. Basa barça yamandan bizni qutxarğıl. Amen![4]
Atamız ki göktesin. Alkışlı olsun senin adın, gelsin senin hanlığın, olsun senin dilediğin – nice ki gökte, öyle de yerde. Gündelik ekmeğimizi bize bugün ver. Günahlarımızı bağışla – nice ki bağışlarız biz, bize yamanlık edenleri. Ve bizi kötülüğün sınamasından kurtar. Tüm yamandan bizi kurtar. Amin!
參見
[編輯]參考
[編輯]- ^ Knauer, Georg Nicholaus. The Earliest Vocabulary of Romani Words (c. 1515) in the Collectanea of Johannes ex Grafing, a student of Johannes Reuchlin and Conrad Celtis. Romani Studies. 2010, 20 (1): 1–15. S2CID 170292032. doi:10.3828/rs.2010.1.
- ^ Turkic written memorials. Old.unesco.kz. [2019-07-27]. (原始內容存檔於2018-10-13).
- ^ Sun, Kevin. Sun Language Theory, Part 2: The Steppes of Tartary (Tatar, Bashkir, Kazakh, Kyrgyz). Medium. 2019-04-07 [2019-09-17]. (原始內容存檔於2019-12-14) (英語).
- ^ Kuun, Géza et al.: Codex cumanicus, Bibliothecae ad templum divi Marci Venetiarum primum ex integro editit prolegomenis notis et compluribus glossariis instruxit comes Géza Kuun, Budapest 1880, XLIX. Archive.org. [2016-08-11].
書目
[編輯]- Güner, Galip (2013), Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Press, İstanbul.
- Mustafa Argunşah, Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul.